Ból kolana jest jedną z częstszych dolegliwości leczonych w gabinecie ortopedycznym, a iniekcje dostawowe dobrze sprawdzają się w ich leczeniu. Szczególnie w przypadku dolegliwości wywołanych przez chorobę zwyrodnieniową o wczesnym lub umiarkowanym zaawansowaniu.
Najczęściej stosuje się wtedy dwie grupy preparatów: osocze bogatopłytkowe (PRP) pozyskane z krwi pacjenta (PRP) oraz kwas hialuronowy (ang. HA – hialuronic acid) dostępny jako gotowy produkt.
Mechanizm działania obu substancji jest różny. Kwas hialuronowy przede wszystkim poprawia właściwości mechaniczne płynu stawowego zapewniając lepszy poślizg i amortyzację chrząstki co redukuje ból. Tymczasem efekt działania osocza bogatopytkowego opiera się na uwolnieniu kaskady czynników regeneracyjnych, które zmniejszają stan zapalny odpowiedzialny za niszczenie chrząstki stawowej.
W lutym 2019r. na łamach Pain Medicine ukazała się obszerna meta-analiza przygotowana przez zespół pod kierownictwem dr Yanhong Han’a. Zebrano wyniki kilkudziesięciu publikacji badawczych z ostatnich lat porównujących efektywność obu substancji.
Oto jakie wnioski wysunięto:
Zarówno w przypadku osocza bogatopłytkowego jak i kwasu hialuronowego uzyskuje się poprawę funkcji stawu i zmniejszenie bólu co najmniej o 50% (wg obiektywnych parametrów skali VAS i WOMAC).
W obu grupach efekt odczuwalny po 3 miesiącach jest podobny. W przypadku terapi kwasem hialuronowym zmniejszenie dolegliwości i poprawa funkcji następuje szybciej (nawet po pierwszej iniekcji), osocze zaś PRP daje lepsze efekty w dłuższej perspektywie (około 6-12 miesięcy i później).
Osocze lepiej sprawdza się w przypadku zmian zwyrodnieniowych o niewielkim nasileniu (występujących zwykle u ludzi młodszych). Wtedy uzasadnione jest wykonanie nawet trzykrotnej iniekcji w krótkich odstępach czasu (1-2tygodnie). Nie ma z kolei dowodów na przewagę wielokrotnych iniekcji z osocza w przypadku znacznego zwyrodnienia stawu (więcej niż dwie iniekcje nie przekłada się na lepsze efekty).
Iniekcje obu substancji mogą być wykonywane w różnych odstępach czasowych (jedno-, dwu-, czterotygodniowych) oraz w różnej ilości (zwykle od 1 do 3). Nie ma jednego powszechnie przyjętego schematu leczenia, który zostałby uznany za najlepszy.
Ból po iniekcji występuje z podobną częstością (w granicach kilkunastu procent), choć w tej kwestii zdania są podzielone i niektóre badania wskazują na częstsze występowanie bólu i obrzęku po zastrzyku z osocza.
Należy zwrócić uwagę, że kwas hialuronowy ma wiele postaci handlowych, różniących się takimi właściwościami jak masa cząsteczkowa i sposób pozyskania. Mniej efektów niepożądanych i wyższą efektywność stwierdzono w przypadku preparatów o masie cząsteczkowej >1500kDa uzyskanych drogą biofermentacji (reprezentowanych na polskim rynku głównie przez preparaty o stężeniu ok. 2%)
A jakie korzyści może zapewnić połączenie obu metod leczenia? Obiecujące wyniki publikuje zespół doktora Wenxing Yu w Experimental and Therapeutic Medicine. Okazuje się, że równoczasowa terapia kwasem hialuronowym i osoczem RPR powoduje większą redukcję cytokin zapalnych obecnych w płynie stawowym (TNFalfa, IL6, IL17A) niż w przypadku stosowania każdej z tych metod osobno. Na kolejne badania oceniające efektywność kliniczną tego rozwiązania musimy jednak jeszcze zaczekać.
Reasumujac
Stopień nasilenia dolegliwości nie zawsze odpowiada stopniowi zniszczenia stawu w przebiegu choroby zwyrodnieniowej. Stąd pacjenci zgłaszają się na różnym etapie choroby i w różnym wieku, mając odmienne oczekiwania. Szczególnie ważne jest indywidualne dobranie terapii w oparciu o aktualny stan wiedzy i pamiętając, że nie zawsze ta bardziej złożona (i przez to kosztowniejsza) zagwarantuje lepsze efekty.
Źródła:
https://academic.oup.com/painmedicine/article/20/7/1418/5372482
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6122407/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26578719
